به گزارش گروه دفاع و امنیت مشرق، موشک های بالستیک، اکنون به عضوی مهم و پر افتخار از ارکان دفاعی کشورمان تبدیل شده اند که تنوع، قدرت و دقت آنها توانسته معادلات بسیاری را در مقابله با جمهوری اسلامی ایران بر هم بزند.

البته ریشه تصمیم نیروهای مسلح کشورمان در بکارگیری موشک های بالستیک را باید در سال های دفاع مقدس جستجو کرد. با حملات سهمگین موشک های «اسکاد» عراقی، ایران نیز به فکر تهیه آنها افتاد. در نتیجه تعدادی از این موشک های ساخت شوروی از خارج تهیه شده و با موفقیت مورد استفاده قرار گرفت.

تعدادی از این موشک ها نیز برای مهندسی معکوس توسط نیروهای جوانی به فرماندهی شهید حسن تهرانی مقدم جدا شد که در سال های بعد به ثمر رسید. به نظر می رسد کشورمان در میانه سال های دهه 1360 برنامه ساخت موشک های بالستیک خود را آغاز کرده است.

موشک های بالستیک به صورت عمودی شلیک شده و با اوجگیری، رفته رفته به سمت هدف جهت می گیرند. با رسیدن به نقطه اوج، موشک در حالی که کاملاً به سوی هدف جهت دارد شروع به کاهش ارتفاع در یک قوس نزولی می نماید. این موشک ها به طور معمول پس از خاموش شدن موتور (پیشران) قابل هدایت نبوده و بنا بر قوانین علم بالستیک مسیر خود را تا رسیدن به زمین، روی مداری بیضوی که محل هدف یکی از کانون های آن است طی می کنند.

خانواده پر افتخار شهاب

در نخستین قدم گونه ای از موشک اسکاد که از نوع B آن بود با نام شهاب-1 به تولید رسید که از روی پرتابگر همان موشک شلیک می شد. شهاب-1 به عنوان یک موشک کوتاه برد تک مرحله ای سوخت مایع با پرتابگر متحرک که هدایت آن از نوع اینرسی است سرآغاز برنامه موشک های بالستیک ایران شد. بعدها متخصصان کشورمان برای ساخت پرتابگرهای این موشک نیز اقدام نموده و با این کار موفق به توسعه عملیاتی این موشک در نقاط مختلف کشور شدند.

نوع دوربردتری از موشک اسکاد(نوع C) و یا یک توسعه بومی از شهاب-1 منجر به تولید موشک سوخت مایع یک مرحله ای شهاب-2 شد که ضمن افزایش درصد بومی سازی اجزای سازنده، بهسازی هایی نیز در زمینه های مختلف خصوصاً برد داشت. این موشک از نظر ابعاد تفاوتی با شهاب-1 نداشته ولی با رسیدن به اهدافی در فاصله 500 کیلومتری در حدود 67 درصد برد بیشتری دارد. احتمالاً برخی سامانه های آن نیز تغییراتی نسبت به نسل قبل داشته اند.

موشک های سوخت مایع، اکسید کننده و سوخت مورد نیاز را در داخل مخازنی در درون خود حمل می کنند و با پمپ کردن آنها به محفظه احتراق و سوزاندن مخلوط حاصل، انرژی لازم برای حرکت موشک فراهم می شود. این مواد پیش از شلیک به داخل موشک(در حالت قرار گیری افقی روی پرتابگر) تزریق می شوند که فرایندی زمانبر بوده و برای موشک های مختلف چندین ساعت به طول می انجامد.

اما با شکل گیری برنامه موشکی ایران، فعالیت های علمی و مهندسی گسترده ای در زمینه پیشران سوخت مایع، سازه، بدنه، آیرودینامیک، هدایت، کنترل و ناوبری و سرجنگی برای توسعه موشک های شهاب همزمان با تولید انبوه نمونه های مهندسی معکوس اسکادها آغاز شد. نتیجه این تلاش ها طراحی و تولید بومی موشک بالستیک میانبرد شهاب-3 بود که اولین خبرها از آن در تابستان سال 1377 به گوش رسید.

رسیدن به دانش طراحی و تولید موشک های با قابلیت اطمینان منجر به رشد برنامه موشکی ایران شد به طوری که چند نمونه مختلف از شهاب-3 با برد بیشتر، سرجنگی متفاوت و تغییراتی در شکل دماغه توسعه داده شد. نمونه های دوربرد شهاب-3 با برد 1800 کیلومتر که در ادامه منجر به تولید موشک های سوخت مایع دوربرد «عاشورا» و «قدر» و موشک میانبرد «قیام-1» و موشک دوربرد سوخت جامد سجیل شد.

قدر، قیام و سجیل؛ مدرن و مترقی

موشک های قدر خانواده ای از موشک های سوخت مایع هستند که نمونه های مختلفی از آنها ساخته شده است. به عنوان مثال موشک قدرF بردی در حدود 1950کیلومتر داشته و دارای فرم دماغه سه مخروطی است که نیروی پسای کمتر و پایداری دینامیکی بیشتری دارد.


جرم سرجنگی این موشک نسبت به نمونه های پایه شهاب-3 به حدود نصف کاهش یافته است. موشک قدر اچ نیز در رژه اخیر نیروهای مسلح رونمایی شد و نشان داد موشک های قدر نیز با تحولات جدید و ارتقاء، آماده پاسخگویی به گزینه های روی میز هستند.

آخرین نمونه ساخته و معرفی شده از موشک های بالستیک سوخت مایع ایرانی قیام-1 نام دارد که در رده میانبرد طراحی شده و آن را حاصل 25 سال تلاش کشور در زمینه موشک های سوخت مایع بالستیک می دانند.

به نظر می رسد این موشک به مرور به طور کامل جایگزین شهاب-2 خواهد شد زیرا در حالی که میزان سرجنگی و قطر این دو یکسان است، تنها با کمی افزایش طول و 100 کیلوگرم افزایش جرم(1.65 درصد بیشتر) به 300 کیلومتر برد بیشتر(60 درصد افزایش) می رسد. این موشک نیز به بیشینه ارتفاع 126 کیلومتر در بیشترین برد خود می رسد.

دیگر موشک پر افتخار ایرانی یعنی سجیل نیز موشکی سوخت جامد و دو مرحله ای است. این موشک دوربرد که برای انهدام اهدافی تا فواصل دستکم 1500 و نهایتاً 1950 تا 2هزار کیلومتر قابل استفاده است تلفیقی از چندین فناوری به دست آمده در برنامه موشکی ایران به شمار می رود.

به کمک فناوری سوخت جامد، این موشک در زمان بسیار کوتاه چند دقیقه آماده شلیک شده، تا مدت ها بدون نیاز به تخلیه سوخت که در موشک های سوخت مایع مورد نیاز است می تواند در محل اختفاء یا انبار نگهداری شود. به علاوه شتاب اولیه موشک های سوخت جامد نسبت به نمونه های سوخت مایع همرده بیشتر است که به کاهش احتمال ردگیری در مقاطع ابتدایی پرواز منجر می شود.

فاتح 110 و خلیج فارس؛ برادران آبی - خاکی

موشک فاتح 110 از جمله با دقت ترین موشک های بالستیک ایران محسوب می شود که تاکنون چدین مرحله، ارتقاء یافته است. این موشک زمین به زمین هدایت شونده ، از جمله موشک های کوتاه بر است که از سوخت جامد بهره می برد.

با توجه به اینکه ایران هنوز امکان استفاده از ماهواره ساخت داخل مجهز به رادار و تجهیزات الکتروپتیک دست نیافته است، نیاز داشت تا از موشکهای مستقل از هدایت خارجی برای ساخت یک موشک بالستیک ضد اهداف دریایی بهره گیرد .

به همین دلیل فاتح 110 که یکی از دقیق ترین موشکهای بالستیک ساخت ایران است انتخاب شد چراکه این موشک با استفاده از توان هدایت داخلی خویش در یک مسیر پرتابه ای کمترین خطا را داراست و از زیرسیستم ها و سطوح  کنترل برای سیر سرد درون جوی بهره می گیرد .

شعاع برد عملیاتی موشک خلیج فارس 300 کیلومتر بوده و این موشک به صورت هدایت ترکیبی عمل می‌کند به طوری که جستجوگر آن در فاز نهایی، بر روی هدف قفل کرده و در این حالت، هرگونه شناور دشمن هیچ راه گریزی از اصابت موشکی که کلاهکی با حدود 650 کیلوگرم مواد منفجره دارد، نخواهد داشت.

انواع موشک های بالستیک ایران 10 تایی شد

اکنون نیز و در آستانه دهه فجر، جدیدترین موشک بالستیک ساخته شده در صنایع دفاعی کشورمان مورد آزمایش عملی قرار گرفت. بر اساس اطلاعات منتشر شده توسط وزیر دفاع کشورمان، نسل جدید موشک بالستیک برد بلند زمین به زمین با سر جنگی بارانی برای انهدام جنگ افزارها و تجهیزات نظامی دشمن طراحی و تولید شده و گریز از سامانه‌های ضد موشکی دشمن، قابلیت تخریب اهداف گسترده و امکان تخریب چند هدف مجزا از دیگر از ویژگی‌های این موشک است.

بنا بر اعلام سردار دهقان، این موشک بالستیک جدید از امروز در خدمت نیروهای مسلح خواهد بود که نشانه ای از تولید انبوه شدن این موشک است.

به گزارش مشرق، همچنین نمایه های گرافیکی که از این موشک نشان داده شد، این گمانه را تقویت می کند که موشک مذکور از نوع سوخت مایع بوده و با توجه به پرواز موشک در ارتفاع بالا و خارج جو، به نظر میرسد برد این موشک در حدود 2000 کیلومتر باشد.

کلاهک بارانی چیست؟

آنچه با عنوان « موشکی با کلاهک بارانی» اعلام شده به نظر می رسد اعلام نصب کلاهکی روی موشک جدید ایران است که دربردارنده ریزبمب های پرتاب شونده به بالا پس از اصابت به هدف است . این کلاهک با فرود آمدن در محوطه ای نسبتاً گسترده که ممکن است پیش از پرتاب با توجه به شرایط هدف قابل تنظیم هم باشد، سطح مورد نظر را مورد اصابت قرار می دهد.
 
این گونه از کلاهک ها یا سرهای جنگی موشک، اساساً برای انهدام هدف واحد طراحی نشده بلکه برای آسیب رسانی به محوطه ای شامل اهداف پراکنده و پخش شده مورد استفاده قرار می گیرند مثلاً یک پادگان نظامی که خودروهایی با زره سبک در آن قرار دارند یا یک فرودگاه که در آن بالگردها و هواپیماها در توقفگاه های روباز یا زیر سایه بانی ساده مستقر هستند و یا یک شناور غول پیکر ...

این محموله های انفجاری پس از اصابت کلاهک موشک به زمین به سمت بالا پرتاب شده و با قرار گرفتن در قوس نزولی تا فاصله چند ده تا چند صد متری از نقطه اصابت آن را تحت پوشش قرار می دهند. این مهمات فرعی البته تا حدودی قابلیت نفوذ نیز دارند و از اینرو برای آسیب زدن به هواگردها که اساساً از پوشش زرهی برخوردار نیستند، سلاح مفیدی محسوب می شوند.

اما در مجموع باید گفت توانایی های یک کلاهک بارانی برای آسیب رساندن و انهدام اهداف بخوصوصی کاملاً بر نوع خوشه ای برتری داشته و اضافه شدن آن به فهرست تسلیحات کشورمان، انعطاف پذیری یگانهای موشکی نیروهای مسلح را در ضربه زدن به اهداف متنوع افزایش می دهد.

به گزارش مشرق، سخن گفتن از موشک های ایرانی و توانمندی های به کار رفته در آنها دیگر در ساعتها و صفحات مختصر نخواهد گنجید و مجبور به اختصار . گزیده گویی خواهیم بود، همچنانکه برای نابودی هر دشمن و منطقه ای نیز نیاز به عملیاتی شدن همه انواع این موشک ها نخواهد بود و به اندک اشاره و ماشه ای، میزهایی که گزینه های خصمانه علیه ملت ایران روی آن است نابود خواهند شد.